Tam thập nhi lập

(st)

“Tam thập nhi lập” nghĩa là người ta đến 30 tuổi mới có thể tự lập, dựng nên sự nghiệp cho mình., Theo giáo lý Khổng Học, điều này thường để áp dụng cho đàn ông và con trai. Tuy nhiên, cái tuổi 30 dù là trai hay gái cũng là tuổi có thể tự lập và có sự nghiệp vững vàng nếu được chuẩn bị từ nhỏ.
Căn cứ theo sự giải thích của Khổng Tử, con người đến một mức tuổi nào đó mới hiểu rõ được một số điều mà những người chưa đến tuổi đó không hiểu nổi. Chính vì thế mà Khổng Tử đã nói: “Tam thập nhi lập, tứ thập nhi bất" hoặc, "Ngũ thập nhi tri thiên mệnh", "Lục thập nhi nhĩ thuận", và "Thất thập nhi tùng tâm sở dục bất du củ”.

 

Ngoài tuổi “tam thập nhi lập,” con người ta đến 40 tuổi mới có trình độ “tứ thập nhi bất hoặc,” tức là có thể hiểu được lý lẽ trong thiên hạ, phân biệt được điều phải điều trái, ai tốt ai xấu, và ít khi sai lầm; đến 50 tuổi mới có trình độ “Ngũ thập nhi tri thiên mệnh,” tức là có thể hiểu được mệnh trời hay chân lý của tạo hóa;

đến 60 tuổi mới có trình độ “lục thập nhi nhĩ thuận,” tức là có học vấn và kinh nghiệm trường đời chín mùi, sự hiểu biết và việc làm mới chu đáo, không thấy những gì nghe được là khó hiểu hay chướng ngại, và có thể phán đoán được ngay mọi việc;

đến năm 70 tuổi mới có trình độ “thất thập nhi tùng tâm sở dục bất du củ” rất tự nhiên, tức là khi 70 tuổi thì hễ nói hay làm một điều gì là tự nhiên thể hiện đúng chủ tâm của mình, muốn sao được vậy, không vượt ra ngoài khuôn khổ đạo lý hay lẽ phải.


Muốn đạt tới mức hiểu biết ở mỗi loại tuổi như đã đề cập ở trên, không phải cứ sống tới tuổi đó là được, người ta còn phải chuyên tâm vào việc học hỏi liên tục từ khi còn trẻ mới đạt kết quả ấy.